Ölüm Üzerine

İnsanoğlunun varoluşundan beri aklında bulunan en önemli soru öldükten sonra kendisine ne olacağıdır. İnsan, bu bilinmezlikten dolayı hem ölümden hem de sonrasından korkmaktadır ki bu durum aslında sadece onun içinde bulunan tutkunun ve çaresizliğin bir sonucudur. Tutkuyla bağlandığı hayatını ve sahip olduklarını kaybetmenin, ve asla bunu engellemenin mümkün olmamasının bir çaresizliğidir.

Habil ile Kabil adlı makalemde de üzerinde durduğum gibi, felsefi olarak var olmuş en büyük günah “kibir”dir. Kibir, hem en büyük suç hem de bir varlık tarafından gerçekleştirilmiş ilk günahtır. Dini metinlere göre şeytan kibrine yenik düşmüş ve bu nedenle cezalandırılmıştır. Bütün İbrahimi dinler, insanoğluna kibrine yenik düşmemeyi ve alçak gönüllü olmayı öğretmektedir. İşte ölüm de kibrin ne kadar yersiz bir şey olduğunu göstermektedir. İnsan istediği kadar güçlü bir duruma gelsin, istediği kadar zengin olsun, eninde sonunda ölecektir. Ölümün varlığı ve korkusu ve her insanın mutlaka ölecek olması, hem insanın sahip olduğu kibri azaltmakta hem de yaşamsal adaleti sağlamaktadır.

İlk başlarda, eninde sonunda ölecek olmamız, akıllarda, yaptığımız her şeyin boş olduğu düşüncesini yaratabilir, ancak tam tersine ölüm, davranışlarımızı düzenlemekte bize yardım etmektedir. Ölüm, bize hayatı daha iyi yaşamamız gerektiğini, para, mevki, hırs ve entrika yerine gerçekten mutlu olduğumuz işlerle uğraşmamızın daha iyi olduğunu hatırlatır. Yani ölüm aslında iyidir, daha doğru şekilde söylemek gerekirse zamanında gelen ölüm iyidir. Elbette, genç yaşında veya hayatta hiçbir şey başaramamış birisinin ölmesi acı verici bir olaydır, ancak diğer yandan ölüm insana hayatını mahvetmemesi için bir tetikleyici görevi görmektedir. Bu sayede ölüm, hayatına anlam katarak yaşamış bir insan için bir pişmanlık olmayacaktır. Hayatı boyunca çeşitli başarılara imza atmış, adını duyurmuş, sevmiş, sevilmiş, samimi bir hayat geçirmiş ve ideallerini gerçekleştirmiş bir insan için ölüm pek de önemli değildir, çünkü nasıl olsa hayatı dolu dolu yaşamıştır. Diğer yandan hayatı boyunca sevmediği işlerle uğraşmış, kimsesiz ve sevilmeyen bir insan için ölüm hem korkutucu olmaktadır hem de kişinin çaresizliğine vurgu yapmaktadır.

Ne yaparsa yapsın, zamanı geldiğinde öleceğini bilen insan, sahte zevklerle hayatını çarçur etmek yerine, ideallerini gerçekleştirmeye, sevgiye ve mutluluğa daha çok zaman ayırır, ölümden sonrasını düşünerek dolu bir insan olmaya çalışır. Kısaca ölüm, yaşamın değerini bilmemizi sağlar. Ölümü bu yüzüyle gören insan, hayatını mümkün olduğunca güzel yaşayacaktır. Ölüm vakti geldiğinde ise acıyı çekecek olan sadece bedeni olacak, ancak ruhu huzura erecektir. 

Not: Bugün son gününüz olduğunu düşünün, nasıl yaşardınız? Sosyal medyada selfie mi atmaya çalışırdınız, yoksa son kalan gününüzü olabildiğince dolu değerlendirmeye mi? İşin alsı, her gününü son günü gibi yaşayan insan, son günü geldiğinde üzgün olmayacaktır. 

***

Hiç şüphesiz en büyük güç “zaman”dır. Roma ve Ege mitolojilerinde bile en yüce titanın zamanı kontrol edebiliyor şeklinde tasvir edilmiş olması (Kronos) tesadüf değildir. Zaman insanları birbirine yakınlaştırır, düşmanlıkları yaratır veya sonlandırır, kişilerin karakterini değiştirir ve hayatı “delirmeden” yaşamamıza imkân sağlar. Ölüm sonrası hayat inancının olmadığı ve insanların sonsuza kadar yaşadığı bir dünyanın, aslında en “yaşanılamayacak” yerlerden biri olacağını tahmin etmek zor değildir. Bitişin olmadığı bir yarış, süresinin asla bitmediği bir sınav, güzel görülse de aslında insan için bir kâbus gibidir. Ölümün mantığını psikolojik olarak algılamak işte bu zaman kavramının tam ortasından başlamaktadır. Sonsuza kadar sürecek bir kutlama, belli bir süreden sonra insana zevk vermez ve sonsuza kadar sürecek bir yaşamın değerini insanoğlu tam olarak anlayamaz.

Ölüm olmasaydı, sevgi de nefret de, heyecan da korku da, tüm bu duygular sonsuzluk içinde kaybolup gidecekti. İşte bu yüzden ölüm, yaşamı anlamlı kılmaktadır. İnsan yaşamının sınırlı bir zamana sahip olması, yani ölüm, her türlü başarıyı, aşkı, sevgiyi ve iyilik ile kötülük arasındaki farkı yaratmıştır. Sonsuza kadar tükenmeyecek bir sabrın olması beklenemez, bir idealin peşinde sonsuza kadar koşulamaz, işte bu nedenle ölüm kavramı yaşamı yaşanılabilir kılmaktadır. Önemli olan, insanın yaşadığı süre boyunca amaçlarını gerçekleştirmesi, yaşadığı süreye bir değer katması ve ölümden sonrasını da düşünerek iyi ve mutlu bir şekilde yaşamasıdır.


Yazı Sonrası biraz da müzik...